Περιβαλλοντικό πρόγραμμα από το Γ2 - «Ανακαλύπτουμε τα μυστικά της ελιάς»

Εκτύπωση


Αποφασίσαμε να ασχοληθούμε φέτος με την ελιά, διότι αποτελεί ένα θέμα πολυδιάστατο που μπορεί κάποιος να το διαπραγματευτεί και να το δουλέψει από διάφορες πλευρές. Είναι γνωστό στα παιδιά από την καθημερινότητά τους, συνδεδεμένο με το ελληνικό τοπίο, εύκολο στην προσέγγισή του, εύχρηστο σε σχέση με τις κατασκευές, τέλος επίκαιρο, λόγω της μυθολογίας που κάνουμε στο μάθημα της Ιστορίας.

Έτσι στα πλαίσια του προγράμματος καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, κάναμε διάφορες δραστηριότητες πάντα σε σχέση με την ελιά και το λάδι.

 

 

Επίσκεψη στον ελαιώνα

Μια μέρα, πήγαμε επίσκεψη σ’ έναν ελαιώνα. Εκεί μας έδειξαν πως μαζεύονται οι ελιές. Μας έδειξαν το ράβδισμα και το μάζεμα με τα χτένια. Μαζέψαμε και από κάτω ελιές που είχαν πέσει. Μετά μας πήγαν να δούμε πως ήταν το παραδοσιακό λιοτρίβι τα παλιά χρόνια. Ήταν μια στρογγυλή γούρνα από πέτρα, που έβαζαν μέσα τις ελιές, τα φύλλα κι όλα αυτά. Από πάνω πους, ήταν μια βαριά μυλόπετρα που γύριζε γύρω γύρω και έλιωνε αυτά που ήταν μέσα και τα έκανε πολτό. Όμως δε γύριζε μόνη της η μυλόπετρα, αλλά τη γύριζε ένα γαϊδουράκι που το είχαν δέσει σ’ αυτή.

Έπειτα έπαιρναν αυτό τον πολτό και τον έβαζαν σε κάτι τσουβαλάκια και τα τοποθετούσαν σε μια πρέσα. Εκεί υπήρχε κάτι σαν βίδα που βίδωνε και τα πατούσε πολύ δυνατά. Έτσι έβγαινε το λάδι.

(Ομαδικό άρθρο των παιδιών)

3.jpg            4.jpg1.jpg            2.jpg

 

Σαπούνι από ελαιόλαδο

 

Όταν πήγαμε στον ελαιώνα, μια κυρία μας είπε ότι στα παλιά χρόνια οι άνθρωποι δεν πετούσαν τίποτα από την ελιά. Έτσι μας έδειξε πως έφτιαχναν σαπούνι από το ελαιόλαδο. Έπαιρναν τα κατακάθια του λαδιού και τα χρησιμοποιημένα λάδια και δεν τα πετούσαν αλλά από αυτά, έφτιαχναν το σαπούνι που το χρησιμοποιούσαν για να πλένουν τα πιάτα τους, να πλένονται, να πλένουν τα ρούχα τους και τα πράγματά τους. Το σαπούνι που έφτιαχναν μπορεί να ήταν άσπρο ή πράσινο.

 

(Συνεργασία για το άρθρο, της Αριάδνης Γεωργάτου και της Βάσιας Τσίγκου)

 

 

Φτιάχνουμε ελιές

Η τάξη μας, αποφάσισε να φτιάξει επιτραπέζιες ελιές στο σχολείο. Μια μέρα φέραμε φρέσκιες ελιές και πήγαμε στην αίθουσα φαγητού του ολοήμερου. Εκεί τις χαράξαμε με τα μαχαιράκια δύο φορές γύρω γύρω. Πρώτα βέβαια τις πλύναμε καλά. Μετά τις βάλαμε σε μια λεκάνη με νερό για να ξεπικρίσουν. Χρειάστηκε η κυρία μας να αλλάζει το νερό δύο φορές κάθε μέρα και να βάζει καινούργιο. Τις αφήσαμε στο νερό 4 μέρες. Μετά τις βάλαμε σε ένα μπωλ με αλατόνερο και ξύδι. Όταν θα περάσουν τα Χριστούγεννα, κάποια μέρα θα τις φάμε. Η κυρία, μας έδειξε και ποιες ελιές ήταν χτυπημένες από το δάκο και τις πετάξαμε.

(Συνεργασία για το άρθρο του Παναγιώτη Βλάχου και του Νάσου Ζήση)

 

 

c1.jpg

 

Μάλιστα ο Παναγιώτης Βλάχος του πήρε μια μικρή συνέντευξη:

 

  1. 1.Ποιο είναι το χωριό σας;

Το χωριό μου ονομάζεται Άργενος. Είναι ένα μικρό χωριό στα βόρεια της Λέσβου.

 

  1. 2.Πόσο λάδι βγάζουν οι ελιές που μαζεύετε στο χωριό σας;

Ανάλογα με τη χρονιά συνολικά στην Άργενο βγάζουμε περίπου 150 τόνους λάδι. Τα δέντρα στον τόπο μου, στα 5 κιλά ελιές αποδίδουν περίπου 1 κιλό λάδι.

 

  1. 3.Με πόσους εργάτες μαζεύετε εσείς τις ελιές;

Εγώ δεν παίρνω εργάτες. Τις μαζεύω με τη σύζυγό μου.

 

  1. 4.Πότε μαζεύετε τις ελιές σας;

Ξεκινάω τον Νοέμβριο και τελειώνω τον Φλεβάρη.

 

  1. 5.Τι είδους ελιές έχει ο ελαιώνας σας;

Οι ελιές στον τόπο μου είναι στρογγυλές και ονομάζονται αδραμυτιανές. Η ποικιλία τους είναι για παραγωγή λαδιού και όχι για επιτραπέζια χρήση. Παρόλα αυτά εμείς τις φτιάχνουμε και για να τις τρώμε.

 

  1. 6.Με ποιο τρόπο τις μαζεύετε; Τι χρησιμοποιείτε;

Για να τις μαζέψουμε, αρχικά πρέπει να καθαρίσω το έδαφος κάτω και γύρω από τα δέντρα. Δηλαδή, απομακρύνω τις μεγάλες πέτρες και κόβω τα χόρτα. Ύστερα στρώνω κάτω από τα δέντρα πλαστικά δίχτυα, πάνω στα οποία θα πέσουν οι ελιές. Στη συνέχεια ραβδίζω τα κλαδιά του δέντρου με ένα ξύλινο, πολύ μακρύ κοντάρι που το ονομάζουμε “ντέμπλα”. Τα τελευταία χρόνια στην θέση της ντέμπλας πολλοί χρησιμοποιούν ραβδιστικά μηχανήματα. Επειδή τα δέντρα έχουν ύψος, χρειάζεται να ανέβω στον κορμό για να αποτελειώσω το ράβδισμα. Στο τέλος, σηκώνω τα δίχτυα από τις άκρες για να συγκεντρωθούν σε στοίβες πάνω στο δίχτυ. Τις μαζεύω και τις βάζω σε τσουβάλια για να μεταφερθούν στο λιοτρίβι.

 

  1. 7.Έχετε κανένα έθιμο για το τέλος του λιομαζώματος;

Όταν τελειώσουμε τις ελιές φτιάχνουμε τηγανίτες και χαλβά.

 

  1. 8.Το λάδι που βγάζετε τι το κάνετε;

Το λάδι που παράγω φυλάσσεται στον αγροτικό συνεταιρισμό του τόπου μου. Από αυτό το λάδι κρατάω ένα μέρος για το σπίτι μου, ενώ το υπόλοιπο το πουλάω.

 

  1. 9.Το λιοτρίβι στο χωριό σας είναι παλιό ή σύγχρονο;

Το λιοτρίβι μας έχει εξοπλιστεί με σύγχρονες μηχανές επεξεργασίας της ελιάς. Ενώ παράλληλα το κτίριο έχει διατηρήσει την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική.

 

Μάθαμε από τον γεωπόνο

Ανάμεσα σε όλα τα ενδιαφέροντα που μας είπε, μάθαμε και ότι οι πιο σημαντικοί εχθροί της είναι:

  1. 1.Ο δάκος που είναι μια μύγα που πηγαίνει στον καρπό της ελιάς και αφήνει εκεί τα’ αυγά της. Γεννάει 300 αυγά και το κάθε αυγό, το γεννάει σε άλλο καρπό. Έχει μια προβοσκίδα και με αυτήν ελέγχει την κάθε ελιά για να δει αν είναι ώριμη για να βάλει μέσα το αυγό της. Το μωρό του δάκου λέγεται λάρβα. Ο δάκος καταστρέφει μόνο τον καρπό της ελιάς και όχι τα φύλλα και τον κορμό. Κάθε 20 μέρες βγαίνουν καινούργιοι δάκοι από τα’ αυγά. Ο ψεκασμός για να αντιμετωπίσουμε το δάκο, γίνεται Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο.
  2. 2.Ο πυρηνοτρύτης που είναι μια μικρή πεταλούδα ανοιχτοκαστανή. Λέγεται έτσι, διότι η κάμπια του, τρυπάει τον πυρήνα της ελιάς, δηλ. το κουκούτσι της. Γι ‘ αυτό έχει πολύ δυνατό στόμα. Καταστρέφει τα φύλλα, τον καρπό και τα κλαδιά.
  3. 3.Ο φλοιοτρίβης που είναι έντομο και ανοίγει στοές στα νεαρά κλαδιά της ελιάς και το αποτέλεσμα είναι να ξεραίνονται τα κλαδιά.
  4. 4.Τα πουλιά που τρώνε τον καρπό της ελιάς.

 

Επίσης μάθαμε πως φυτεύεται μια ελιά. Γίνεται με δύο τρόπους:

  1. 1.Ο φυσικός τρόπος είναι να φυτέψουμε ένα κουκούτσι ελιάς στο χώμα, να το ποτίσουμε και μετά από λίγες μέρες θα φυτρώσει μια ελιά.
  2. 2.Μια άλλη μέθοδος είναι να κόψουμε ένα κλωνάρι από ελιά, να το βάλουμε σε γλαστράκι και αυτό σιγά σιγά, βγάζει ρίζες. Στο κλαδί που έχουμε κόψει, αφήνουμε μόνο 4-5 φύλλα. Την ελιά δεν πρέπει να τη φυτέψουμε κοντά σε άλλα φυτά. Σκάβουμε στο χώμα έναν λάκκο τόσο βαθύ, όσο είναι το ύψος της ρίζας της ελιάς και φυτεύουμε μέσα το δεντράκι

(ομαδικό άρθρο των παιδιών)

 

e1.jpge2.jpge3.jpge4.jpge6.jpge7.jpge5.jpg

 f1.jpg  f2.jpgf3.jpg  f4.jpgf5.jpg


Τι άλλο μάθαμε για την ελιά και το λάδι

Φέτος που κάναμε το πρόγραμμα, μάθαμε πολλά πράγματα, όπως πως παράγεται το λάδι από τις ελιές, ότι το δέντρο είναι αιωνόβιο γιατί ζει πάνω από 100 χρόνια, ότι το σχήμα των φύλλων της είναι μακρόστενο κι έχει χρώμα γκριζοπράσινο. Επίσης φέραμε στην τάξη φωτογραφίες που απεικόνιζαν διάφορες ποικιλίες ελιάς. Άλλοι έφεραν φωτογραφίες με πίνακες με θάμα την ελιά. Φέραμε παροιμίες και αινίγματα και παραμύθια. Βρήκαμε και ποιήματα και τραγούδια για την ελιά. Επίσης είπαμε που συναντάμε την ελιά στη μυθολογία. Μάθαμε πως μαζεύουν τις ελιές στα διάφορα μέρη της Ελλάδας και τα έθιμα που έχουν για το λιομάζεμα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για το λιομάζεμα, όπως το ράβδισμα, με τα χέρια, με τα χτένια κ.α. Μάθαμε τι συμβολίζει η ελιά και που χρησιμοποιούμε το λάδι στη θρησκεία μας. Μάθαμε και πόσο καλό είναι στην διατροφή και στην υγεία μας. Ακόμα μάθαμε ότι από το λάδι φτιάχνουμε και σαπούνι.

( Συνεργασία της Διονυσίας Μποφιλιάκη και της Μάνιας Παξιμαδά)